رَزّامیه، فرقه‌ای از غالیان شیعه و شاخه‌ای از فرق? راوندیه است.
انتساب فرقه رزامیه
این فرقه، که منتسب به رزّام بن سابق/ سایق است، [1] [2] در دوران ابومسلم خراسانی (متوفی 137) در خراسان و در منطق? مرو و هرات ظهور کرد. [3] [4] [5]
نحوه پیدایش رزامیه
هنگامی که ابوجعفر منصور (حک: 136ـ158) دستور کشتن راوندیان را داد، رزام جان به در برد [6] و بعدها پیروانی یافت و فرق? رزّامیه را پدید آورد که به جنبشی مخفی بدل گردید؛ [7] از این‌رو، رزّامیه را منشعب از راوندیه دانسته‌اند که مذهب هر دو در اصل کِیسانیه بوده است. [8] [9] [10]
اعتقادات رزامیه
مهم‌‌ترین وجه اعتقادی رزّامیه افراط در مقام ابومسلم خراسانی دانسته شده است.
به اعتقاد آنان، امامت از علی علیه‌السلام به فرزندش محمد بن حنفیه و سپس به فرزند او ابوهاشم عبداللّه منتقل شده و پس از آن با چند واسطه به ابومسلم رسیده است. [11] [12] [13] [14] با وجود این، بسیاری از پیروان این فرقه به مرگ ابومسلم معتقد بودند، مگر گروهی از آنان به نام ابومسلمیه که اعتقاد داشتند ابومسلم نمرده بلکه روح خدا در او حلول کرده است و باید در انتظار ظهور او بود.
← توجیه کشته نشدن ابومسلم
این گروه در توجیه اعتقاد خود می‌گفتند کسی را که ابوجعفر منصور به قتل رساند، ابومسلم نبود بلکه شیطانی بود که به صورت او درآمده بود.
ابومسلمیه همچنین معتقد بودند که وی برتر از جبرئیل و میکائیل و دیگر فرشتگان است [15] [16] [17] و به سبب حلول روح خدا در او بود که توانست بر بنی‌امیه غلبه کند. [18] این گروه به برکوکیه نیز معروف‌اند. [19] به سبب همین اعتقاد غلوآمیز دربار? ابومسلم، رزّامیه را از جمله مذاهب حلولیه برشمرده‌اند. [20] [21] [22]
نسب‌شناسان [23] [24] همچنین از فردی به نام رزّام بن ابی‌رزم مُطَوَّعی سخن گفته‌اند که با عبداللّه بن مبارک مروزی (متوفی 181 یا 182) جنگید و دو سال پیش از او کشته شد.
← اعتقاد رزامیه به تناسخ ارواح
براساس برخی منابع، رزّامیه همچنین معتقد به تناسخ ارواح بودند [25] و برخی محرّمات را حلال می‌دانستند. [26] [27]
گرایش ابومسلم به رزامیه
گفته می‌شود خود ابومسلم نیز، اگرچه در ابتدا پیرو کیسانیه بود، به رزّامیه معتقد شد. [28] [29]
انشعاب مقنعیه از رزامیه
عده‌ای فرق? مُقَنَّعیه یا مُبَیِّضه را از انشعابات رزّامیه دانسته‌اند.
مقنّعیه، یا همان مبیّضه ماوراءالنهر ، پیرو فردی به نام مقنّع از اهالی مرو بودند که ابتدا پیرو رزّامیه بود و سپس ادعای الوهیت کرد.
او با مخفی کردن خود از مردم، آنان را فریب می‌داد و چهارده سال توانست به کار خود ادامه دهد.
← اعتقادات مقنع
وی می‌گفت خدا یک بار به صورت آدم، سپس به صورت تک‌تک پیامبران ، پس از آن به صورت علی و سپس فرزندانش و بعد از آن به صورت ابومسلم و اکنون به صورت خودِ او (مقنّع) ظاهر شده است. [30] [31] مقنّع محرّمات را برای پیروان خود حلال کرد و نماز و روزه و تمامی فرایض را از ایشان برداشت. [32]
← نظر شهرستانی در مورد مقنعیه
شهرستانی [33] این فرقه را گروهی از خرّمیه به شمار آورده است که فرایض را انجام نمی‌دادند و دین را فقط معرفت امام می‌دانستند
میرمیران
